ձիարշավ

ես քեզ հաղթեցի, պապ, ոնց որ բոլոր տղերքն են մի օր անում,

հոգնությամբ լի, ամբողջը սև, իմ աչքերը քոնի պես չեն, չունեն հոգի, 

ծովի պես չեն, չեն կարող իրենց կապույտ հանդարտությամբ ոսկոր խժռել 

իմ սիրած լուսանկարում մոլախոտի տերևներով կինը փաթաթվել է քո աջ ծնկին, 

նման ծառի՝ քո ձեռքերը գրկում են հուլիսյան ստերիլ առավոտը, հետո նրան, 

ծանր ու անշարժ, ասես պատրաստ եք մի ամբողջ կյանք այդպես մնալ 

հղի կինը մեքենայի հետնամասում ծխախոտ է վառում, պատմում է, 

թե որքան մեռելային տեսք ունեին նորածինները ակվարիումներում՝ 

անհաղորդ ու կատարյալ, իսկը անկենդան մարմարե հրեշտակներ 

հետո բժիշկը, որի մի ոտքը թռչող հոլանդացու պես ծովն է կերել, 

ասում է՝ պատյաններ ենք երկու մոլեկուլների համար, 

                                                            որոնք ուզում են անվերջ բազմանալ, 

և որ բոլոր հարբեցողները, ինքնասպանները, մոլագարները ավելի լավն են, քան մենք

հա՛, ես քո վատագույն ստիխն եմ, բույսերի հիվանդությունն ու դառը ժանգը, 

որին քսան քանի տարի պահել ես քո հսկա երակներում, թույլ տվել, որ գործեմ՝

ավիրելով, ավիրելով քո ստորին կոպի ամպոտ գիծը, հետո ամբողջ դեմքդ, հետո՝ ինձ

բայց ես սիրում եմ մատներդ հատող լույսի ցուրտ շերտերը, ու քեզ՝ փշատերևիդ, 

իմ լավագույն հիշողություններում մենք միասին ենք, կինդ ժպտում է, 

մի տուն, որի անհոգ պատուհանները բարձրացնում են իրենց կոպերը 

դեպի ամառային աստղազարդ երկինքը, 

փակ, փակ, փակ, դու տարուբերվում էիր կոկոնի պես, 

ձեռքերս քեզ դեռ չէին գտել 

շարժիր աչքդ ու քարերին քսիր խամրած կանաչը, 

դու հողն ես, որն անվերջ ծաղկումների ու հրդեհների միջից գալիս է, 

որ տարածվի ներբաններիս տակ

ես՝ հարբած ծառ, որն իր սուր արմատներով հոշոտում է քո ամեն բառի քնքշանքը, 

ես՝ դեպի մահը ձգված նետ, կարող եմ անընդհատ պարպվել ու վրիպել, 

ու այս է իմ ողջ էությունը 

ես նա եմ, ով ցած է նետվում, որ իր մարմնով կերակրի մսակեր ձկներին՝ 

տալով իր ողջ հայրական սերը ձևերի կոպտությանը, կործանումի թույլ աղմուկներին, 

և խավարին, խավարին, ու սա է իմ ողջ էությունը 

հիշում եմ ձեռքերիդ պառկած հիվանդ լույսը, թռչնին, 

                                                                      որ ճեղքեց կապույտն ու անհետացավ, 

հետո ալիքներն իրենց անվերջ մոխրագույնով բացում ու փակում էին քեզ 

                                                                      ոստրեի պես, 

ու գուցե մահը մի գետ էր, որ վազում էր քո երկու աչքերի մեջտեղով 

գուցե մահը քո անձրևոտ բառերից բողբոջած մատներս էին, 

դժոխային երախդ փակվում է, ապա բացվում, և հրաժեշտն, ինչպես հրկիզվող ձի,

ցատկում է դեպի անդունը՝ դեպի մահացու խառնարանը մեր դիմագծերի

վիլյամ միքայելյան / william michaelian

ԵՍ` ԼԵՈՆԱՐԴՈՍ

Ես` Լեոնարդոս, վերջին ասելիքս ունեմ,
օրն այն չէ ինչ պատկերացնում եք- կամ աշխարհը, կամ մարդը,
Կամ մահկանացու կավը: Կյանքը մի կույր հողմ է,
շունչի շունչն ինքնին, և թույն որ
հակաթույն է: Միսուարյուն իմ, զավակս զավակիս,
սովորիր այս երգը և լավ երգիր: Մենք որբեր ենք
Այս ճամփի վրա: Մենությունն է մեր ցնծությունը:


ԲԱՐԱԿ ՍԱՌՈՒՅՑ

Ա՜հ: Վերջապես ստացվեց:
Բայց, խնդրում եմ, մի փրկիր ինձ դեռ:
Ուզում եմ, որ այս զգացումը
Մի քիչ երկար տևի:


ՊԵՐՃԱՆՔ

Տերևները կանաչ են,
բայց աշխարհը
կարող է վերջանալ
նախքան տերևաթափը:


ՏՐՏՈՒՆՋ

Քամու երգը որ
ցրում է ամենուր
սառն ու գունատ աճյուն:


ԵՐԱԺՇՏՈՒԹՅՈՒՆ

Ամեն ինչ երգում է.
դաշտ ու ջիղ,
ժայռ, ծառ, ու գեղձ:

Լսեք թռչուններին.
նրանք լավ գիտեն:

Հարցրեք քամուն:

Թե այդպես չլիներ,
մենք կգժվեինք
վաղուց` սպասելով
հնչյունի:


ԱԹՈՌՆԵՐ

Ոչ բոլորն են երջանիկ.
ոմանք հիշողությունից տնքում են
ու երազում են հայտնվել
մյուս սենյակում:

Ոմանք ողբում են իրենց մենությունը,
կամ անհանգստանում երեխաների համար,
մինչ փոխվում է լույսն ու ստվերներն են իջնում:

Վաղ արթնացած` ես նայում եմ նրանց կիսախավարում.
Հետաքրքիր է` որո՞նք են
Վախենում դիմավորել լուսաբացը:


ԿՈՒԶԵԻ ԻՄԱՆԱԼ

Պատուհանը բաց է,
օդը` սառը:

Հենց նոր լսեցի մեկի ծիծաղը-
մի կնոջ ծիծաղը, առտու

Կուզեի իմանալ
նրա ծիծաղի պատճառը:

Դուք չէի՞ք ուզի:


ՀԱՐՑՐՈՒ ԻՆՔԴ ՔԵԶ

Պատկերացրու
մի տերև
որն ընկնում է
բայց երբեք
տեղ չի հասնում,
հետո հարցրու
ինքդ քեզ
թե դու
իսկապես
կուզես
ապրել
հավերժ:

Հարցրու ինքդ քեզ. արդյոք դո՞ւ ես թանկ, թե՞
ձիրքը որ կրում ես:


ԴԱՇՆԱՄՈՒՐ

Վարպետ, բա էն ստեղնե՞րը
որոնց չենք դիպչում:

Հանուն նրանց, մենք
պարտ ենք ընկալել լռությունը:


ԺԱՄԱՑՈՒՅՑՆ ՈՒՂՂԵԼԻՍ

Մայրիկիս հին
Սեթ Թոմաս ժամացույցը
միշտ մի քանի րոպե
հետ է ընկնում:

Երբ առաջ եմ տանում
սլաքները,
մայրս չգիտի որ
ես ինձ գող եմ զգում:


ՀԻՆ ՇՈԳԵՆԱՎԸ

Այն գալիս-անցնում է
տարին մեկ թե երկու անգամ,

և ամեն անգամ հարցնում եմ ինքս ինձ,

ինչո՞ւ ենք ուրախանում
այդ ողբալի ձայնը լսելիս,
և արդյո՞ք միշտ այսքան լավ
ճանաչել ենք իրար:


ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԵՐԱԺՇՏՈՒԹՅՈՒՆ

Եթե կարողանայիր լսել,
թե ինչպես է մարդու սիրտը կոտրվում՝
այսպե՛ս կհնչեր:

Կամ մի առասպելական ջրվեժ,
որ զարկվում է քարերին՝
ճգնավորի քարանձավի մոտ:

Կամ այրու հառաչանքը,
երբ ավարտված է պատերազմը,
ու ինքը՝ մեն-մենակ:

թարգմանությունը՝ սամվել մկրտչյանի

մարինե պետրոսյան / marine petrossian

բանաստեղծություններ ատրճանակը կրակեց գրքից















ԻՆՉԸ ՈՐ ՍԻՐՈՒՄ ԵՄ ԱՌՋԵՎՈՒՄ Ա

Ես գնում եմ առա՛ջ,
կրակի՛ իմ վրա, ոստիկան:

Կամ էլ մի՛ կրակի, ոնց ուզում ես:

Ես չե՛մ կանգնելու, չե՛մ դառնալու հետ,
իզո՛ւր ես սուլում, ոստիկան:

Քեզ ո՞վ էր ասում ոստիկան դառնայիր,
որ հիմա ընկել ես կրակը:

Ինչը որ սիրո՛ւմ եմ առջևում ա,
ետ չե՛մ դառնալու,
կրակի՛ իմ վրա, ոստիկան:


ՆՎԻՐՎՈՒՄ Ա 2008-Ի ՇԱՐԺՄԱՆ ԲՈԼՈՐ ՄԱՍՆԱԿԻՑՆԵՐԻՆ

քեզ դպրոցում
սխալ են ասել
թե ժամանակը
սլաք ա
թե ժամանակը
սլանում ա
անցյալից
դեպի ապագա

իրականում ժամանակը
զիգզագ ա
ու անցյալը անվերջ
վերադառնում ա
անցյալը անհամբեր
սպասում ա
որ դու իրան
փոխես


ՁՐԻ ՈՒՐԱԽՈՒԹՅՈՒՆ

էս անձրևը մեկի ուրախությունն ա
որ թափվում ա իմ վրա կատաղի
ասում ա մոռացի մոռացի դարդերդ
մոռացի գործերդ մոռացի հիմարներին
իրանք էնքան շատ են դու իրանց բոլորին
չես կարա մեկ ա չես կարա ուղարկես գրողի ծոցը
ասում ա մոռացի մոռացի ամեն ինչ ինձանից բացի
ես ձրի եմ ասում ա
ուրախությունը միշտ ա ձրի
ես ջրերն եմ որ կային էն ժամանակ երբ որ ուրիշ ոչ մի բան չկար
մնացած ամեն ինչ ինձանից հետո եղավ
մնացած ամեն ինչ կարող ա նորից չքվի ու վերանա
իսկ ես էն եմ ինչը չի վրանա երբեք
ես ջրերն եմ որ փայլում են արևի տակ աննպատակ
ես ջրերն եմ որ թափվում են երկնքից աննպատակ
ես քո հայրենիքն եմ ասում ա անձրևը
դու ինձանից ես ծնվել


ԼԱՑ ՉԼԻՆԵՍ

մի հատ տեղ կա
որտեղ բոլոր կորած բաները գտնվում են
ուղղակի անձրև ա գալիս ամբողջ ճանապարհին
և դու կարող ա չդիմանաս
կարող ա հոգնես, պառկես թաց խոտրի մեջ ու մեռնես
բայց դու մի մեռի
ես քեզ հաստատ հաստատ եմ ասում
կա ետ տեղը
որտեղ բոլոր կորած բաները գտնվում են
ես եղել եմ


ՍԻՐՈՒՆ ԴԱՆԱԿՆԵՐ

սիրուն ծաղիկ
աճեցիր մեջս
ցողուն տվեցիր
հիմա բացել ես թերթեիկներդ՝
սիրուն դանակներ

բա հիմա ես ո՞նց շնչեմ
հենց շնչեցի
արյուն եմ դառնալու
ոտից գլուխ


ԴՈՒ ԻՄ ՀԵՌԱՎՈՐՆ ԵՍ

էսօր երազումս քեզ եմ տեսել
չեմ հիշում ինչ էիր անում
բայց ի՞նչ կարևոր ա
կարևորը
հիմա նստել նայում ես համակարգչիս էկրանին
ու զգում եմ
ոնց են սենյակիս բոլոր առարկաները
ձգվել
բարձրացել թաթերիս վրա
ու նայում են իմ հետ նույն ուղղությամբ

սիրիր մեձավորդ ոնց որ քո անձը
ասում էր ջրերի վրա քայլողը
դու իմ մերձավորը չես
դու իմ հեռավորն ես
բայց ես սիրում եմ քեզ
ոնց որ իմ անձը


ՍԵՎ ԽՈՌՈՉՆԵՐ

դու շատ տարօրինակ արարած ես
ու ես գիտեմ ինչու եմ քո հետ ինձ էսքան լավ զգում
հենց դրա համար
որովհետև դու տարօրինակ անհասկանալի արարած ես
քո մեջ սև խոռոչներ կան
ու ես էս սև խոռոչների մեջ լցնում եմ ինչ սիրտս ուզի
լցնում եմ էն ինչը ռիսկ չէի անի ուրիշ տեղ լցնեի
դրա համար էլ դու իմ երջանկության տարածքն ես
ու իմ երջանկությունը քո հետ
նման ա մի քանի օրական տկլոր երեխայի
ինքը անպաշտպան ա ոնց որ
ամենաթանկը էս կյանքում
բայց իմն ա լրիվ
ես եմ իրան ծնել
քեզանից


ԱՇԽԱՐՀԻ ՍՏԵՂԾՈՒՄՆ ՈՒ ԿՈՐԾԱՆՈՒՄԸ

տուր ձեռքդ
բայց չխոսես
ես սիրում եմ էս անձրևը
սիրում եմ էս փողոցը որի վրա գալիս ա էս անձրևը
էս նեղ կեղտոտ, մանկության պես սրտառուչ փողոցը
էս անծանոթին եմ սիրում որ կուչ ա եկել դիմացի մուտքում
փաթաթվել ա իրանից մեծ շորերի մեջ
ու ինչ որ հիմար երգ ա երգում քթի տակ
ինչքան տենց մարդիկ կան աշխարհում
անձրևի տակ մրսող
արևի տակ խաշվող
կամ իրանց տանը կուչ եկած
ես իրանց բոլորին սիրում եմ որովհետև սիրում եմ էս աշխարհը
տուր ձեռքդ
բայց չխոսես
դու հենց խոսում ես ամեն ինչ փչացնում ես
դու հենց խոսես ես էլ չեմ կարողանա ապրել
էս անձրևոտ էս թաց աշխարհում


ԱՄԵՆ ԻՆՉ ԷՍ ԱՆԳԱՄ Ա ՈՒ ՎԵՐՋԻՆ ԱՆԳԱՄ

ես երեխա չեմ արդեն վաղուց
բայց ձեռքս դողում ա
քոնն էլ ա դողում
որովհետև աշխարհը վերջանում ա էս գիշեր
ու ես դա գիտեմ
դրա համար էլ ձեռքս դողում ա
քոնն էլ ա դողում
դրա համար էլ ամեն ինչ թեք ա
ամեն ինչ օրորվում ա
ամեն ինչ էս անգամ ա ու վերջին անգամ
վաղը չեն լինի ոչ մարդիկ ոչ երկինքը
մենակ փողոցը կլինի անվերջ որով դու հեռանում ես
և ուրիշ ոչինչ


ԳԱՐՈՒՆ ԷՐ ԱՄԱՌ ԷՐ

գարուն էր ամառ էր հետո նորից գարուն
անձրև էր գալիս հետո ձյուն հետո նորից հալվում էր
լիքը բան կար որ լինելու էր բայց չեղավ
ու չի լինի արդեն երբեք

ձնծաղիկը ընդամենը մի գարուն ա ապրում
ես ինչքան գարուններ թողեցի անցյալում ու անցա
բայց արևը ժպտում ա կարծես բան չի պատահել
ու ոչ ոք ոչ ոք չի կորել
անվերադարձ

ձմեռ ա ցուրտ ա բայց ես վառարան ունեմ
ու գիտեմ որ շուտով գարուն ա գալու
որ մրսում էիր ու գիտեիր որ էլ չի գա գարունը
առավոտրից քեզ եմ հիշել ու թե ոնց էր քո մարմինը ցավում
առավոտից քեզ եմ հիշել ու հեկեկում եմ, մամա


ԿԱԿԱԶԵԼՈՎ

քիչ էր խոսում
ու խոսելիս էլ
կակազում էր

ես էլ մեծ չէի
բայց ինքն ավելի պուճուր էր
երևի
երկրորդ դասարան

ամեն առավոտ
գալիս
լուռ կանգնում էր
մեր դռան կողքը
սպասում էր
դուրս գայի խաղայինք

մեր քաղաքից չէր
ամառով հյուր էր եկել
մեր կողմերը

հենց մեր բակում էլ
մեքենայի տակ ընկավ
մի իրիկուն

ամեն անգամ
երբ մեկը
երանելի երանելի ժպիտով
խոսում ա աստծո մեծությունից
որի առաջ
պետք ա խոնարհվել

ես հիշում եմ
առաջին ընկերուհուս
փոքրիկ մարմինը
ճխլված

ու լռում եմ

ջեք քերուաք / jack kerouac

մատիտով ընդգծված տողեր
ճանապարհին վեպից


















*

...ինձ խելագարներն են հետաքրքրում՝ նրանք, ովքեր խելքները թռցնում են կյանքի համար, խոսակցությունների համար, փրկված լինելու ցանկության համար, ովքեր ուզում են ամենը միանգամից,  ովքեր երբեք չեն տխրում ու երբեք տրամաբանական բաներ չեն խոսում, այլ միայն այրվում են, այրվում, այրվում, ինչպես ֆանտաստիկ հռոմեական մոմեր, որոնք սրադերի պես տարածվում են աստղազարդ երկնքում,կենտրոնում՝ կապույտ առկայծումերով, այդժամ բոլորը նրանց են նայում ու գոռում. ¦Օհօ-օ-օ՜§:



*
-Մեկընդմիշտ ոչինչ հանարվոր չէ հասկանալ: Դա ոչ ոքի տրված չէ: Ու մենք էլ ապրում ենք հույսով, որ երբևէ մեզ դա կհաջողվի:
-Չէ՛, չէ՛, չէ՛: Հիմարություն ես դուրս տալիս, ռոմանտիկ աբսուրդ՝ Վուլֆի ոճով,- վրդոհվեց Քարլոն:


*
Ամերիկայում տղաներն ու աղջիկները այնքան ձանձրալի են անցկացնում ժամանակը միմիանց հետ: Ցանկանալով իրենց իմաստունների տեղ դնել, նրանք անմիջապես հոժարակամ տրվում են սեքսի տրիապետությանը: Բայց պետք է ուղղակի սուտ խոսքերի փոխարեն խոսել պարզ, անկեղծ հոգու մասին, չէ՞ որ կյանքը սուրբ է ու թանկ է ամեն վայրկյանը:


*
-Ու հիմա մեզ չի ասի, որ Աստցած չկա: Ախր մենք անցել ենք այդ բոլոր փուլերը: Չէ՞ որ դու հիշում ես, Սալ, ոնց էի առաջին անգամ եկել Նյու-Յորք ու ուզում էի, որ Չեդ Քինգը ինձ բացատեր Նիցշեի մասին: Հիշու՞մ ես, որքան վաղուց էր: Ամեն ինչ հրաշալի է, Աստված իրական է, մենք գիտենք, թե ինչ է ժամանակը: Հույներից սկսած բոլոր սկզբանական ենթադրությունները սխալ դուրս եկան: Երկրաչափության ու երկրաչափական համակարգերի միջոցով ոչնչի չես հասնի: Ահա թե ինչումն է բանը:- Նա մատը մտցրեց բռունքի մեջ, մեքենան ընթանում էր ուղիղ գծի մեջտեղով, ասես կարչել էր դրանից:- Եվ ոչ միայն, չէ՞ որ մենք քեզ հետ գիտենք, որ Աստցած կա, բայց ժամանակ չկա բացատրելու, թե որտեղից:


*
Ինչ-որ բան, ինչ-որ մեկը, ինչ-որ ոգի անդադար հետևում էր մեզ բոլորիս կյանքի անապատում, որպեսզի անմիջապես բռներ մեզ մինչ մենք կհասնեինք երկնքին: Իհարկե, հիմա այդ մասին հիշելով ես հասկանում եմ, որ դա միայն մահը կարող էր լինել, մահն է տիրանում է մեզ, մինչ կհասնենք երկնքին: Բնականաբար, այն՝ ինչը մենք կարոտում ենք, ինչը մեզ ստիպում է խորը շունչ քաշել, և հառաչել, և զգալ քաղցր գլխապտույտ, հիշողությունն էր ինչ-որ կորցրած վայելքի, որը շատ հավանական է, որ զգացել ենք մայրական արգանդում ու կրկին վերագտել (ինչքան էլ որ դժվար է դա ընդունել) միայն մահվան մեջ: Սակայն ո՞վ կուզեր մահանալ: Իրադարձությունների մրրկահողումում ես երբեք այդ մասին չեմ մոռացել: Պատմեցի Դինին, և նա միանգամից սա ընդունեց որպես հասարակ ձգտում դեպի մաքուր մահը. քանի որ մեզնից և ոչ ոք չի վերադառնալու կյանք, ուրեմն այստեղ հնարավոր չէ ինչ-որ բան կիսել միմիանց միջև, ու այդժամ ես համաձայնեցի:


*
Այս ամենը տարիներ տևած սեքսուալ նկարներ նայելու արդյունքն է, հանրաճանաչ ամսագրերում կանացի ոտքերին ու կրծքերին նայելու արդյունքն է, ընկալումն է ամուր պողպատե միջանցքների ու կանացի խոցելության, որն իրական չէ: Բանտը դա մի վայր է, որտեղ դուք համոզում եք ինքներդ ձեզ, որ ապրելու իրավունք ունեք:


*
Այդ ի՞նչ զգացողություն է պատում ձեզ, երբ դուք հեռանում եք՝ թողնելով մարդկանց հարթավայրում, ու նրանք հեռանում են մինչև կվերածվեն հազիվ նկատելի կետերի: Մի զգացում, որ երկնքի տակ չափազանց մեծ տարածություն կա, և որ դա հրաժեշտ է: 


*
Ես գիտակցեցի, որ արդեն ապրել եմ անհամար մահեր ու ծնունդներ, ուղղակի չեմ հիշում դրանց մասին, որ տեղափողխվելը կյանքից մահ ու մահից դեպի կյանք այսքան պարզ ու հեշտ է, մոգական ներսուզում ոչնչի մեջ, ոնց որ միլիոն անգամ քնես ու կրկին արթնանաս, ու դա պատահում է լրիվ պատահական ու լիակատար անհայտության մեջ: Ես հասկացա, որ Գիտակցության իրական հստակությունն է պատճառը այդ անվերջ մահերի ու ծնունդների, այդպես մեկ էլ քամին է շարժում մաքուր, հանդարտ հայելային մակերեսը ջրի:


*
-Լսիր, եղբայր, երեկոյան նվագող ալտահարը ուներ դա, նա այն գտավ ու միանգամից բռնեց: Ես դեռ չեմ հանդիպել տղայի, ով կարող է այդքան երկար պահել այն:
Ինձ հետաքրքրեց, թե ինչ է ¦դա§-ն:
-Դե՛ դե՛,-ծիծաղեց Դինը,- միթե հնարավոր է նման հարցի պատասխանել...հը՜մ: Ահա եկավ տղան, և բոլորը հավաքվեցին, ճի՞շտ է: Նա պետք է կարողանա արտահայտել, թե ինչ է կատարվում նրանց հոգիներում: Նա սկսում է առաջին թեման, այնուհետև ամրապնդում է այն նոր գաղափարներով, ու ժողովուրդը գոռում է. ¦Այո՜, այո՜§,-  և ընկալում է ամեն ինչ, իսկ նա հանկարծ բարձրանում է հոգու մակարդակին և արդեն իրավունք չունի ներքև իջնելու: Ու այդ պահին, կամա թե ակամա, նա բռնում է դա հատվածներից մեկի ժամանակ, բոլորը դա զգում են ու քարանում: Բոլորը լսում են, իսկ նա բռնել է դա ու չի կորցնում: Ժամանակը կանգնում է: Նա լցնում է դատարկ տարածությունները մեր կյանքի իմաստներով, տառապող ներաշխարհի խոստովանությամբ, կորցրած մտահղացումների հիշողությամբ, նոր տրամադրության վրա հին խաղերով: Քո խաղով դու պետք է կամուրջներ կառուցես ու տեղափոխես նրանց մի կողմից մյուսը՝ միառժամանակ ներսուզվելով յուրաքանչյուրի հոգու մեջ, ու անել դա ամեն վայրկյանի այնպիսի անհասանելի մեղեդային տրամադրությամբ, որ բոլորը հասկանան՝ գաղտնիքը երաժշտության մեջ չէ, այլ դրա...


*
Անանունությունը մարդկանց աշխարհում ավելի լավ է, քան փառքը երկնքում. իսկ ի՞նչ է երկինքը: Ի՞նչ է երկիրը: Ամենը հոգու մեջ է:


*
-Ուզում ես ասել, որ վաղ թե ուշ աղքատնե՞ր ենք դառնալու:
-Իսկ ինչո՞ւ ոչ: Իհարկե դառնալու ենք, եթե ուզենք, պարզ բան է: Ի՞նչ վատ բան կա դրա մեջ: Ապրում ես քեզ համար, ու քեզ ամբողջ կյանքում չի հետաքրքրում այն, ինչը մյուսներն են ուզում, անգամ հարուստները ու քաղաքական գործիչները, ոչ ոք քեզ չի անհանգստացնում, իսկ դու սալնում ես, սլանում քո ճանապարհով:
... Ճանապարհն այն է, ինչը ինձ բժիշկն է նշանակել:

Джек Керуак "В дороге"
Издательство АЗБУКА 2014

ռուս. թարգմ.՝ արամ մամիկոնյան

վարդան հակոբյան / vardan hakobyan

բանաստեղծություններ
փակիր աչքերդ՝ չերևաս գրքից

ԴՈՒ ՉԵ՞Ս ՀՈԳՆԵԼ ՀՈՒՇ ԼԻՆԵԼՈՒՑ

Ամենագեղեցիկ ծաղիկը միշտ բուսնում է
ամենահեռվում: Եվ չունենք ոչինչ ավելի
ինքնուրույն, քան մեր տեսողությունն է:

Չգիտեմ՝ ճանապարհի՞ն ավելի շատ
ճամփորդներ կան, թե՞ ճանապարհների մեջ՝
ճանապարհներ: Երբ չեն ծնվում հայրենիքում՝
մի՞թե ծնվում են:

Այնպես եմ մի չեղած անձրևի տակ կարոտել, թվում է՝ մորս
ձեռքով թրծված կավն իմ մեջ ճաք է տվել. Սաթենիկ,
դու չե՞ս հոգնել հուշ լինելուց: Այո՞: Ո՞չ:

Մեկը ուշ գիշերով ծեծում է դուռս: Գնամ՝ բացեմ,
տեսնեմ ո՞վ է: Գուցե հենց ե՞ս եմ:
Ձայնս նժարում է տիեզերքի լռությունը:

Հեռուն անվերջ գոմարվում է ինքն իրեն, և
աչքերիս մեջ մայրանում է երազը: Իսկ ամենաշատ
օրորոցները լինում են մեղվանոցներում:

Հեքիաթի ծաղիկը միշտ բուսնում է այնտեղ, ուր
հանրավոր չէ հասնել: Բայց մեղուն
անսխալ թռչում, իջնում է իրեն սպասող ծաղկի վրա:

ԱՎԱԶԵ ԺԱՄԱՑՈՒՅՑՆԵՐ

Սկյութացի կանանյք, ասում են, կարող են աչքերով սպանել
այն տղամարդկանց, որոնց ատում են: Բայց այդ ո՞ր
կինը չունի նման կախարդանք,
Մանավանդ՝ սիրած տղամարդուն սպանելու համար:

Լեռան երկինքը բարձր է լինում: Մեղեդին օդը
ջերմացնում է, և փոխվում է տարվա
եղանակը: Գագաթների անհանգրվան ընթացք:

Հեռուն չափվում է թևերով:

Քարը, որ սարի լանջն ի վար սրընթաց իջնում է, դու
քո հայացքով կանգնեցնում ես շեշտակի, և ստիպում, որ
նույն արագությամբ քարը վեր ընթանա՝
եկած ճանապարհով:
Ծիտը մերկ ճյուղին տերևախաբ է տալիս:

Քամին միակ հրապարակն է, ուր պարում են
էգ գայլերը: Այն ո՞վ է պարակցում նրանց՝
մի որձ տերյեր գրապանի մեջ:

Ես իմ արձակած նետի հետևից հասում, ետ եմ բերում՝
քանի դեռ այն չի հասցրել դիպչել նշանակետին: Մինչդեռ
ձյունն իր ընթացքի մեջ այնպես դանդաղ է ու անշտապ, որ
միջպետական պատվեր է հիշեցնում:

Իմ չունեցած սիրուց մեծ սեր աշխարհում չկա, իսկ
այն, ինչ ունեցնել եմ, չունեցածիս ստվերներն են միայն:

Ամեն մեկի մեջ կարող եմ դուռ գտնել՝ իմ աշխարհից ներս
մտնելու համար, բացի ինձնաից: Աղբյուրը
քնել է լեռան ստվերում:

 ՓԱԿԻՐ ԱՉՔԵՐԴ՝ ՉԵՐԵՎԱՍ

Ձուկը՝ ջրում, հավքը՝ երկնքում, գրիչը՝ թղթին,
սլանում են նույն ուղղությամբ: Փակիր աչքերդ՝
աշխարհը չերևա: Հողը լափում է զավակներին:

Հաճախ այն, ինչ ուզում եմ բացել քո մեջ, դու
ընդարձակելով՝ ավելի խորն ես թաքցնում: Ես
դռան վրայից հետ եմ վերցնում իմ թակոցները:

Դու ինձ չես լքել՝ ինձ լքելով, դու լքել ես քո մեջ ապրող
աստվածուհուն: Վկա աչքերդ՝ ինձ մոռացող: Սովածների
փիլիսոփայություն՝ արդարությունը հաց է ավելի, քան հացը:

Աղեղնավոր բառեր: Աներկինք թևեր: Բոզալաց տվող քամի և
պատառոտված ներքնաշորերով արևալույս: Իմ կորած պոռնիկ:
Կնաքարշ որձերի ոհմակը հոտոտում է մթնահունց էգերին:

Շուրջս պտտվում է ինչ-որ մի ճախրուկ: Ես արդեն
նեղանում եմ ճանապարհի նման: Թունավոր
բույրերի հյուսակը խեղդում է ՝ շուլալված
պարանոցիս: Փակիր աչքերդ՝ չերևաս:

ՆԱԽԱԾԱՂԻԿ

Ես միշտ մեկնում եմ այնտեղ, ուր ապրում է
մենակությունը: Ոչ մեկն իրականում ինքն իր
մեջ չէ, բոլորը թափառում են իրենցից
դուրս, հետևապես՝
բացառվում է հանդիպումը որևէ մեկի հետ:

Երբ նայում էի չերևացող հեռվին, հանկարծ զգացի,
որ սիրում եմ: Անսահմանությունը միշտ
սահմանից այն կողմ է,
և աստղագիտությունը սկսվում է սիրահարների աչքերից:
Իսկ քո աչքերի մեջ կա մի գաղտնիք, որ, երդվում եմ,
քեզ ստեղծող Աստված անգամ չգիտե:

Թեև ես միշտ նվագում եմ քնարի չունեցած լարերի
վրա, այնուամենայնիվ, Ամփիոնը ես չեմ, և գիտեմ, որ
սուտ են անգամ Թեբեի պարիսպները: Երբ համբուրում եմ
շուրթերդ, աշխարհի
բոլոր ծաղիկներն այդ պահին իմն են դառնում:

Տերևն ընկնում է ծառից՝ ձայնս է: Ես տեսել եմ
ծաղիկն ինչպես է ինքն իրեն պարգևում արևին: Որ երկինքը
չծանրանա թռիչքում: Լույսը չտամկանա: Խոսքը
չլերդանա: Եվ ծովը
կարողանա հասնել գետերի ետևից:

Վշտի պահին աչքերս շատանում են: Ծառը բարձր է
ինքն իրենից, միայն թե երկնքում ծաղկած
ճյուղերը չեն երևում:
¦Զանգից զանգ պարաններ կախեց, պատուհանից
պատուհան՝ դրասանգներ և շղթաներ՝ աստղից աստղ§,
ու դրանց տակ պարում է

ինքը՝ Արթյուր Ռեմբոն՝ անմեղությունից լալով:

Երկինքը սահում է ամպերի վրայով:

Եվ լեռն՝ անդալուգյան

ցուլի ճակատով, ընթանում է դեպի թիկնոցը

կարմիր ամպերի: Պահը բացում է 

աչքերը, իբր կոպերի տակ վերջին առավոտն է

լուսացնում հազար ու մեկ գիշերվա:

Խնձորենու ծաղկումը երեխայի ծնվելու նման է լինում:

Ես ապրում եմ հավերժական անհայտության մեջ, որի

դռներին գրված է անհասկանալի մի բառ ՝ սեր: Այն

բացվում է

դժողքի ու դրախտի վրա: Բոլորը, ի վերջո,

հեռանում են (նաև՝ դու), և վերջում մնում է 

միայն ճանապարհը: Ինչպես կարող եմ սիրել,

երբ հնարավոր չէ չսիրել: Ինչը տաղտկալի է:

Ես միշտ մեկնում եմ այնտեղ, ուր ապրում է

մենակությունը: Ոչ մեկ իրականում ինքն իր

մեջ չէ, բոլորը թափառում են իրենցից

դուրս, հետևապես՝

բացառվում է հանիպումը որևէ մեկի հետ:

ԹԻԹԵՌՆԻԿՆԵՐ ՊԱՏՈՒՀԱՆԻՍ ՓԵՂԿԱՓԱԿՈՑՆԵՐԻՆ

Պատուհաններ չկան, պատուհանները իրենց միջից
ստեղծում են բանտարկյալները: Այն ամենում, ինչ եղել է
իմ ու քո միջև, ամենագեղեցիկը 
մեր բաժանումը չէր: Երգը
հոսում էր անխաղաղ և նրա հետ՝ գետը:

Ես հիմա դարձել եմ թեթև այնքան, որ ամեն գիշեր
երազներ եմ բերում, թողնում քո աչքերին ու գնում
այնպես, որ չես արթնանում: Իսկ մատներս
մերկ մատներիդ վրա ճանաչում են
շարժումներն այն
աստղերի, որ աչքերս երբեք չեն տեսնեի: Քուն թե արթմնի:

Ես չեմ փնտրում որևէ մեկին, որը դու չես: Ասում են՝
Վեներայի տաճարում մի կանթեղ կա, որ ոչ քամին, ոչ էլ ջուրը
չեն կարողանում մարել, իսկ Պոլանտի լապտերը
վառվում է ուղիղ 2000 տարի: Ձեռքիս
բաժակն է Գրաալի: Ես քեզ կորցրել եմ 
այն ժամանակ, երբ սկսել եմ չորոնել:
Երբ խոսում ես՝ ձայնդ ձեռքից թռած 
թռչուն է: Արթուն եղիր, որ աչքերդ դառնան շարունակությունն
օրվա: Ոտաբոբոիկ կանգնիր
կանաչներում և թող խոտերը 
վերածվեն թալիսմանների:

Թռչնի երգը հրում է մթանը: Ես առաջնորդվում եմ
մի գաղտնիքով, որ ինքս դեռ չեմ բացել, իսկ եթե բացեմ
գուցեև չառաջնորդվեմ նրանով: Ճիշտը
չասված բառերից է ծնվում: Ազատությունը 
զգացում է, մարդ կարող է բանտում ազատ լինել,
իսկ ազատության մեջ՝ բանտում:

Պատուհաններ չկան, պատուհաններն իրենց միջից
ստեղծում են բանաստեղծները: Իսկ հեռուն
այն վայրն է, ուր հանդիպում են բոլոր բաժանվածները:
Ամպերը շարժվում են ծարավ ծաղիկների
շուրթերին, և իրենք իրենց փնտրելու
մեկնած առուներն այլևս չեն վերադառնում:

ՀԻՇՈՂՈՒԹՅՈՒՆ

Ես կանգնում եմ այնտեղ, որտեղից
սկսվում է ամենահեռուն: Իսկ մեր ուսուցչուհի
Արշալույս Ավետիսյանը մայրենիի իր դասերը
տեղափոխել է ուրիշ գրատախտակի վրա՝
չգիտեմ ինչու:
Տխուր է, երբ դու ոչ մեկին չես արձագանքում,
դու ապրում ես հնարավոր վերադարձի ամեն վայրկյանը:
Եվ մենք Արցախը մեր ափերի վրա վեր պարզած՝
ուխտավորների պես,  գնում ենք անվերջ՝ մի օր
հանդիպելու հույսով: Արցախում 
բոլոր մադրիկ՝ զոհված, թե ոչ, պահում են
ուղղությունն իրենց ճանապարհի: Իսկ զենքը
խաղաղության տագնապից ծնված նշան է:
Ու թեև զոհվել ես դու շատ վաղուց, ընկեր Ավետիսյանի
կողքին, բայց օրը շարունակում է բացվել 
քեզ համար, ճիշտ առաջվա նման, երբ դու
վազվզում էիր ծաղկուն արահետներով
մասրուտի, և արևը քո հետևից
չէր կարողանում հասնել:

ԿՐԿԻՆ ԲՈՂԲՈՋԻ ԲԱՑՄԱՆ ՀԱՆԴԻՍԱՎՈՐ ԱՐԱՐՈՂՈՒԹՅՈՒՆ

Կա մի ծաղիկ, որ աճում է միայն բանտերի
պատուհանին, որոնցով միշտ դուրս են նայում
կալանավորների երազկոտ աչքերը:

Աշխարհում առաջին վերադարձը
սրբագործել են աղավնիները:
Վճռաբեկ ժամանակ:

Օրը՝ հիշատակի համար հոտնկայս անցնող 
րոպեներ: Գերցավը մարդուն դարձնում է գերամարդ:
Ամեն աղջկա ձեռքին վարդ կա՝ անգամ
եթե չկա,  պարզապես մեր աչքերը տառապում են կարճատեսությամբ:

Արդյոք աստղին
հաջողվո՞ւմ է հասնել
ինքն իրեն: Ավելի ու ավելի շատանում են
սիրո երգիչներն աշխարհում՝ քանի դեռ սեր չկա:

Ուղեղիս մեջ այս ի՞նչ բառեր են. ¦Ներիր, Երևան,
արյան հոտ կա վարդեիդ մեջ§: Մեծագույն սխրանքը
տիեզերքում՝ բողբոջի բացվելն է: Հասնելը կորցնել է, անշուշտ:

Եվ չկա ավելի հիմար հարց, քան ¦ուր ես գնում§-ը,
որովհետև բոլորս, ի վերջո, նույն տեղն ենք գնում:
Տխուր օդ: Անծանոթ ստվերուհի: Իսկ Գուստավ Ֆլոբերն
ասում է, թե կա մի ծառ՝ բաբելոնյան ինչ-որ հասցեով, որի
ճյուղերին, մրգերի տեղակ, մարդկային
գլուխներ են աճում:

Մի մրջյուն ծառի բունն ի վեր բարձրանում է, երևի՝ երկինք: